Bonolarda zamanaşımı süresi ne kadardır?
Bonolar da veya halk arasında bilinen adıyla senetlerle ilgili öncelikle bilinmesi gereken 5 farklı terim var. Bunlardan ilki borçlu yani muhatap ikincisi alacaklı yani lehtar üçüncüsü ciranta yani ciro eden dördüncü hamil yani bonoyu elinde bulunduran ve beşincisi de müracaat borçlusu. Yani daha önce senedin hamili olmuş ancak ciro edip başkasına devretmiş olan ve senet ödenmediğinde. Ödemesi için müracaat edilebilecek olan kişiler bu kavramlar zamanaşımı anlatırken bize yardımcı olacak bonolar da 3 farklı zaman aşımı süresi vardır.
Asıl borçluya karşı olan zaman aşımı süresi hamilin müracaat borçlularına ve cirantalara karşı olan zaman aşımı süresi birde senedi ödeyen müracaat borçlusunun kendinden önce gelen diğer müracaat borçlularına karşı olan zaman aşımı süresi öncelikle düzenleyene yani borçluya karşı alacaklı açısından zamanaşımı süresine bakalım. Diyelim ki elinizde bir senet var ve bu senedin vadesi yani ödeme günü 1/1/2019 borçlu vadesinde borcunu ödemediğinde bu tarihten başlamak üzere önünüzde 1/1/2022 ye kadar 3 yıllık zamanaşımı süresi vardır ve süreyi geçirmeniz halinde elinizdeki bono zamanaşımına uğrar. Bu süre neden önemli? Çünkü bu süre içinde icra takibi başlatırsanız borçlunun buna itiraz etmesi takibi dur durmayacaktır.
Şimdi de hamilin kendisinden önce gelen müracaat borçlularına ve cirantalara karşı olan zamanaşımı süresi ne diyelim? Misal elinizde vadesi geçmiş bir bono var. Yani bunun hamilesiniz. Bu vesileyle elinizdeki bonoya dayanarak sizden önce gelen müracaat borçlularına başvuru hakkına sahipsiniz. Ancak bu hakkın zamanaşımı süresi var ve bu süre senedin protesto tarihinden yani vadesinde ödenmediği tarihten itibaren bir yıldır bir yıl geçtikten sonra kalan 2 yılda. Asıl borçluya karşı zamanaşımı süreniz devam eder.
Son zamanaşımı süresi ise senedi ödeyen müracaat borçlusunun kendinden önce gelen diğer müracaat borçlularına karşı olan zaman aşımı süresi olduğunu belirtmiştik. Bunu da bir örnekle açıklayacak olursak, söz gelimi ticaret nedenle elinizde bir bono geçti, sizde başka bir ticaret için bonoyu ciro olayı verdiniz. Artık bunun müracaat borçlusu kabul ediyorsunuz.
Yani bonoyu elinde son bulunduran kişi ki kendisi aynı zamanda bunun hamile oluyor. Vadesinde ödenmeyen bono için bir yıllık zamanaşımı süresi içinde sizden talepte bulundu. Sizde 31/12/2019 da ödemeyi yaptınız, işte bu süreyi takip eden 6 ay içerisinde bonodaki diğer tüm müracaat borçlularına karşı talepte bulunabilirsiniz. Yani bundan ne anlıyoruz? Müracaat borçlularının birbirlerine karşı ileri sürebilecekleri zaman aşımı süreleri. Ödemeyi yaptıkları tarihten itibaren 6 aydır.
